Η Διακήρυξη της Αθήνας του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Εθνικών Θρησκειών (2025)

Read the declaration in other languages: English | Norwegian | Slovak | Ukrainian

«Η συμβολή των εθνικών θρησκειών στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας»

Οι ευρωπαϊκές εθνικές παραδόσεις και θρησκείες έχουν σε μεγάλο βαθμό διαμορφώσει τον χαρακτήρα και την κοσμοθεωρία των Ευρωπαίων και αποτελούν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής κουλτούρας, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν τα πάντα, από τα λαϊκά έθιμα και την επιστήμη έως την τέχνη και τη φιλοσοφία.

Αυτές οι παραδόσεις δεν είναι απλώς απομεινάρια του παρελθόντος, αλλά ένα ζωντανό, ισχυρό και ιστορικά επαληθεύσιμο πλαίσιο που επηρεάζει θετικά και συνεχώς την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών κοινωνιών καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Ταυτόχρονα, αποτελεί μια ευκαιρία για πολλούς ανθρώπους να αφυπνιστούν και να ανακαλύψουν την εθνική και πολιτιστική τους μοναδικότητα.

Οι εθνικές θρησκευτικές παραδόσεις είναι κάτι περισσότερο από πνευματικά συστήματα πεποιθήσεων· χρησιμεύουν ως πλαίσιο για την κοινωνική συνοχή, την πολιτιστική συνέχεια και τη συλλογική μνήμη. Μέσα από τελετουργίες, σύμβολα και αφηγήσεις, δημιουργούν δεσμούς εντός των κοινοτήτων καλλιεργώντας το αίσθημα του ανήκειν και της κοινής ταυτότητας. Οι εθνικές θρησκείες αποτελούν τον αιτιώδη παράγοντα δημιουργίας των εθνών, τα οποία μπορεί να μιλούν διαφορετική γλώσσα, αλλά περιγράφουν και ερμηνεύουν τον Κόσμο με παρόμοια κοσμοαντίληψη. Οι ευρωπαϊκές εθνικές θρησκείες είναι μία από τις κύριες δυνάμεις που δημιούργησαν την ταυτότητά μας και είναι υπεύθυνες για την ύπαρξη και τη διατήρηση μιας κοινής ευρωπαϊκής ομοεθνίας.

Οι εθνικές θρησκείες και παραδόσεις είναι φύλακες, διατηρητές και δημιουργοί της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, φορείς πνευματικής ανανέωσης στη σύγχρονη Ευρώπη και λειτουργούν ως ζωτικός καταλύτης για την κοινωνική συνοχή. Καθώς καλλιεργούνται και ενισχύονται, αναζωογονούν ταυτόχρονα τις κοινότητες προωθώντας την ανάπτυξη σε τομείς όπως η επιστήμη, η εκπαίδευση και η συμμετοχή των πολιτών.

Όπως τεκμηριώνουν ιστορικές πηγές, μετά την συχνά αναγκαστική αντικατάσταση των εθνικών θρησκειών από μονοθεϊσμούς, αρκετές χώρες έχουν βιώσει μια παρακμή της ηθικής και πνευματικής ακεραιότητας, εξελισσόμενες σε συστήματα που χαρακτηρίζονται από διαδεδομένη διαφθορά και αποδυναμωμένα ηθικά θεμέλια. Σε αυτές τις κοινωνίες, η εμφάνιση και η υλική επιτυχία συχνά εκτιμώνται περισσότερο από την ειλικρίνεια, την τιμή και τις βαθύτερες αρχές που κάποτε καθοδηγούσαν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής που δίνει έμφαση στην αυθεντικότητα. Η αναβίωση των εθνικών θρησκειών θα μπορούσε να εξασφαλίσει την αποκατάσταση αυτού του χαρακτήρα που είναι παραδοσιακά ενσωματωμένος στον πολιτισμό και να προσδώσει στην ευρωπαϊκή πνευματικότητα μια αρμονική, θεραπευτική και βιώσιμη επίδραση, καθώς η αναγέννηση έχει αποδείξει την αλλαγή που μπορεί να επέλθει όταν οι παραδόσεις αναδύονται στο προσκήνιο.

Δεδομένου του ιστορικού υπόβαθρου της Ευρώπης και υπό το πρίσμα των σημαντικών αλλαγών που θα καθορίσουν το μέλλον της, είναι πλέον πιο κρίσιμο από ποτέ να προστατεύσουμε, να μελετήσουμε και να προωθήσουμε θεσμικά αυτές τις θρησκείες και παραδόσεις, προχωρώντας πέρα από την απλή διατήρησή τους.
Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αντλήσουμε από την εγγενή σοφία τους για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της εποχής μας και να εξασφαλίσουμε ένα μέλλον για την Ευρώπη που θα είναι ριζωμένο τόσο στην κληρονομιά όσο και στη δυναμική της.

ΓΙΑΤΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ;

-Γιατί προσφέρουν σε κάθε άνθρωπο μια μοναδική οπτική για να κατανοήσει τον εαυτό του και να αλληλεπιδράσει με τον κόσμο.
-Γιατί εντάσσουν τους ανθρώπους στον κυκλικό χρόνο της διαρκούς επαναδημιουργίας χωρίς τον φόβο του θανάτου.
-Γιατί δημιουργούν τον θρησκευτικό πλουραλισμό που αντανακλάται προς τον κόσμο των Θεών και των Θεαινών ως εθνόσφαιρα.
-Γιατί δημιουργούν το ιστορικό συνεχές της Παράδοσης μέσα από την οποία εκφράζεται ελεύθερα η εκάστοτε κοινωνική συνθήκη της Ταυτότητας, επιτρέποντας έτσι στην ίδια ουσία να λαμβάνει άπειρες έγκυρες μορφές.
-Γιατί επαναφέρουν το νόημα για τη ζωή μέσα από πρότυπα συμπεριφοράς που ενδυναμώνουν τη συλλογική ζωή και την πολιτισμική δημιουργία προς όφελος της κοινότητας.
-Γιατί διανοίγουν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης του θείου σε κάθε διαφορετική κουλτούρα, χωρίς να απαιτούν για τον εαυτό τους κάποια είδους περιουσιότητα, αλλά σέβονται και δέχονται ως εξίσου έγκυρες τις αυτοφυείς αφηγήσεις που αναπτύχθηκαν αβίαστα ερμηνεύοντας με λογικότητα τη φύση.
-Γιατί είναι αυτές που αξίωσαν τη μεγαλύτερη τιμή για θνητά όντα, να αγγίξουν το θείο, όχι μέσω αυτοτιμωρίας αλλά μέσω της πνευματικής εξύψωσης που δίνουν τα μυστήρια και η τελετουργία.
-Γιατί αποτελούν το δημιουργικό αίτιο της πολιτισμικής δημιουργίας που ονομάζεται έθνος. Χωρίς αυτές, το έθνος θα περιοριζόταν σε μια τυχαία ομάδα μεμονωμένων ατόμων, χωρίς κοινό περιεχόμενο, από τη μονοκρατορία της παγκοσμιοποίησης και σε απλούς καταναλωτές ή ανταλλάξιμο εργατικό δυναμικό.
-Γιατί στη θέση της συγχώρεσης θέτουν την ευθύνη, θεμελιώδες μέγεθος κάθε δικαιικού συστήματος.

Από την Αθήνα, την 4η Οκτωβρίου 2025, εκπρόσωποι 16 οργανώσεων από 14 διαφορετικές χώρες ενώνουμε τις δυνάμεις μας για να δηλώσουμε τον σεβασμό μας στις παραδοσιακές ευρωπαϊκές θρησκείες.

Αναγνωρίζουμε την αξία των προγόνων μας, καθώς και την κοσμοθεωρία και τις παραδόσεις που μας κληροδότησαν. Η κουλτούρα και η πνευματικότητά μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις θρησκείες και παραδόσεις μας και πρέπει να προστατευθούν.

Απευθυνόμαστε σε όλες τις κυβερνήσεις της Ευρώπης και στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητώντας την αναγνώριση των θρησκειών μας και την παροχή του ίδιου σεβασμού και των ίδιων προνομίων που απολαμβάνουν και οι άλλες αναγνωρισμένες θρησκείες στα νομικά συστήματα της Ευρώπης.

Ως εκ τούτου, αιτούμεθα τα ακόλουθα:

1) Πλήρης αναγνώριση των εθνικών θρησκειών και παραδόσεων της Ευρώπης, αναγνώριση του ιστορικού και πολιτισμικού ρόλου στη διαμόρφωση του έθνους και θέσπιση ειδικού νομοθετικού πλαισίου για τα επιμέρους ζητήματα όπως τέλεση γάμων και ονοματοδοσιών με πλήρη νομική ισχύ.
2) Θεσμική συμμετοχή της ηγεσίας των εθνικών θρησκειών σε επίσημες πολιτειακές εκδηλώσεις, ορκωμοσίες και όπου αλλού απαιτείται.
3) Θέσπιση νομικού πλαισίου για την προστασία όλων των τελετουργιών και εθίμων και των εορταστικών ημερών των εθνικών θρησκειών που συνδέονται με τα σημαντικά γεγονότα της ζωής: από τη γέννηση και τον γάμο έως την τελική φροντίδα (μέριμνα ασθενών/ηλικιωμένων και κήδευση).
4) Θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την απρόσκοπτη λειτουργία των θρησκευτικών οργανώσεων (φορολογικές ελαφρύνσεις, κρατική χρηματοδότηση, άμεσες κυρώσεις σε άτομα ή άλλες θρησκευτικές οργανώσεις που αντιμάχονται, συκοφαντούν ή δυσφημούν ή στρέφονται με οποιονδήποτε τρόπο εναντίον των φορέων της εθνικής θρησκείας).
5) Νομοθετική πρωτοβουλία για την κατοχύρωση των ιερών ναών, τόπων θεϊκής επιφάνειας και/ή σπήλαια των εθνικών θρησκειών ως αμιγώς προστατευόμενων θρησκευτικών χώρων, και όχι απλώς πολιτιστικών ή αρχαιολογικών, συμπεριλαμβανομένου του περιβάλλοντος πέριξ αυτών.
6) Κατοχύρωση του δικαιώματος των εθνικών θρησκειών να χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν τους ιερούς χώρους που υπάγονται στη δικαιοδοσία της πολιτείας για την πραγματοποίηση θρησκευτικών ιεροπραξιών και λοιπών δραστηριοτήτων, με απόλυτο σεβασμό και απαρέγκλιτη τήρηση των κανονισμών.
7) Σεβασμός και αναγνώριση των ιερών γλωσσών και παραδόσεων ως θεμελιωδών στοιχείων της εθνικής ταυτότητας.
8) Υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών από άλλες χώρες όσον αφορά την αναγνώριση και την προστασία.
9) Αναθεώρηση του περιεχομένου των εκπαιδευτικών εγχειριδίων και προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες, ώστε να διασφαλίζεται ο ανάλογος σεβασμός και η ορθή προβολή των εθνικών θρησκειών.
10) Διασφάλιση του απρόσκοπτου δικαιώματος αποχής από το μάθημα των θρησκευτικών, χωρίς να υφίσταται κοινωνικός στιγματισμός ή οποιοδήποτε πρόσκομμα για όσους δεν το επιθυμούν.
11) Κατοχύρωση της ιερότητας της Φύσης και θέσπιση μέτρων για την αποτροπή της συστηματικής και σχεδιασμένης εκμετάλλευσής της, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης ιερών τόπων, δασών και σεβάσμιων δέντρων πολιτιστικής κληρονομιάς από την κοπή ή την καταστροφή.
12) Αποσαφήνιση της έννοιας της παραδοσιακής ταυτότητας (παραδοσιακότητα), η οποία ενσωματώνεται και εκπροσωπείται μόνο από τις εθνικές θρησκείες που είναι αυτόχθονες στις αντίστοιχες χώρες τους.
13) Στο βαθμό που το επιτρέπει η εθνική νομοθεσία, οι παραδόσεις των εθνικών θρησκειών πρέπει να αναγνωρίζονται ως μέρος της τοπικής παραδοσιακής κουλτούρας.